Hollanda'daki yoksul sayısı ve yoksulluk oranındaki değişime dair iddialar

Ancak iddia gerçeği tam anlamıyla yansıtmıyor. Ülkede 2017 itibariyle 939 bin kişinin yoksulluk sınırında yaşadığı doğru. Ancak Hollanda’da yoksulluk 2013’ten bu yana geriliyor. 

2017 yılına ait veri doğru 

“1 milyona yakın yoksulluk” ifadesi Hollanda’da faaliyet gösteren Sosyal ve Kültürel Plan Büro’nun (SCP) Eylül 2019’da yayımlanan bir raporunda yer alıyor. Kurumun hazırladığı raporda Hollanda’da 2017 yılı için 939 bin kişinin yoksulluk sınırında yaşadığı belirtilmiş. Bu da Hollanda nüfusunun yaklaşık yüzde 5,7’sine denk geliyor. Hollanda’da 65 yaşın üstünde olup yoksulluk sınırının altında yaşayanların sayısı ise 92 bin. Rapordaki bir diğer dikkat çekici veri de 939 bin kişilik yoksul nüfusun yarısının göçmenlerden, özellikle de 2014 sonrası gelen Suriyelilerden oluşuyor olması. Ülkedeki Suriyeli göçmenlerin yüzde 54’ünün yoksulluk sınırında olduğu da açıklanmış.

Rapordan bir sayfa

Nüfusu 17 milyon olan Hollanda için 1 milyon kişi yüksek bir oran gibi görünse de, yoksulluğun nasıl hesaplandığı ve ülkedeki diğer verilerin de değerlendirmede dikkate alınması gerekiyor.

Hollanda’da yoksulluk, 2013’ten sonra düşüşe geçmiş

Google’da bir arama yapıldığında hem Hollanda, hem de Türkiye basınında farklı zamanlarda yapılmış “1 milyon Hollandalı yoksul” haberlerine rastlamak mümkün. Yine Hollanda’da ve aslında Avrupa’daki yoksulluğun artışına dair başka içeriklerle de karşılaşıyoruz. 

Dünya Bankası’ndan Hollanda’ya dair herhangi bir yoksulluk verisine ulaşılamıyor. Ancak 2011 – 2017 arasındaki yıllar için aynı kriterler esas alınarak SCP’nin yaptığı “ulusal” hesaplamalar Statista’da bulunuyor. 

Buna göre ülkede 2017 itibariyle yaklaşık 618 bin kişinin yoksulluk sınırında yaşadığını görebiliyoruz. İddiaya konu olan raporda ise 939 bin gibi bir sayıyla karşılaşmıştık. Aradaki farkın sebebini görebilmek için SCP’nin raporunun devamına bakmak gerekiyor. 618 bin sayısı “temel ihtiyaç kriteri” gözetilerek bulunmuş. Bunun temel gıda harcaması olduğunu söyleyebiliriz. 

Rapordan bir sayfa

2013’ten sonra Hollanda’da yoksulluk sınırında yaşayanların sayısında bir düşüş olduğu gözlemlenebiliyor. Çünkü 2014’ten sonra Hollanda’da ekonomi büyüdü ve 2008 krizi sonrası artan işsizlik düşmeye başladı.

Yoksulluk sınırı ne anlama geliyor?

Dünya genelinde yoksulluk bilgisi Dünya Bankası (World Bank) tarafından tutuluyor. Haberlerde sıkça karşılaştığımız yoksulluk sınırı ifadesi (poverty line), yoksul kişilerin toplam nüfus içerisindeki oranının belirlenmesine dayanıyor. 

“Yoksulluk tanımı”, refah düzeyi, yani yaşam standartlarıyla bağlantılı. Bu sayede refah seviyeleri farklı ülkeler arasında mukayese yapmak olanaklı oluyor. Yoksulluğun hesaplanmasındaki yollardan biri olan mutlak yoksulluk, gıda, barınma gibi temel ihtiyaçlardan yoksun olma halini ifade ediyor. Burada mutlak yoksulluğu “gıda ve gıda dışı yoksulluk” olarak ikiye ayırabilmek olanaklı. Bir kişinin yaşamını devam ettirebilmesi için alması gereken temel gıda maddelerinden oluşan sepetin maliyetine açlık sınırı deniyor. Gıda dışı yoksulluk sınırı ise kapsam bakımından daha geniş. Temel beslenme ihtiyacının yanı sıra, sağlık, eğitim, temiz içme suyu gibi hizmetlere ulaşabilmeyi de içeriyor. Bu sayede, kişinin bulunduğu toplum içerisindeki yoksulluğu ölçülebilir oluyor. 

İddia konusu 939 bin yoksul sayısının geçtiği SCP raporundaki yoksulluk hesabında bir kişinin temel gıda harcamalarının yanı sıra barınma, ısınma gibi giderlerinin de gözetildiğini anlıyoruz. Yani SCP, araştırmaları sırasında gıda dışı yoksulluk hesaplamalarını dikkate almış.  

Yoksulluk nasıl hesaplanıyor?

The Correspondent’ın bir haberinde dünya genelinde yoksulluk sınırı hesaplamasında izlenen yol aşama aşama aktarılıyor. Öncelikle bir ülkedeki hane halkına yönelik temel tüketim anketleri hazırlanıyor. Tüketim miktarı hesaplandıktan sonra Satın Alma Gücü Paritesi ortaya çıkıyor. Bu parite de Dünya Bankası’nın belirlediği günlük 1,90 dolarla (2011 uluslararası fiyatlarına göre günde 1,90 doların altında gelirle yaşayan nüfus) çarpılınca karşımıza yoksulluk sınırı çıkmış oluyor. Fakat her ülkede sorulan soruların farklı olduğunu ve satın alma gücünün farklı çıkabileceğini de hatırda tutmak gerekiyor. 

Yoksulluğun ölçülmesinde satın alma gücü paritesinin hesaba katılması, aslında bir kişinin elde ettiği geliri nerelere harcamak zorunda olduğunun da göstergesi. Örneğin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Türkiye’de satın alma paritesi Avrupa’nın yüzde 36 altında. 

Dikkat edilmesi gereken bir başka konu da 1,90 doların her ülkedeki karşılığının farklı oluşu. Fakat bu değerin değişmesi gerektiği (her ülkede dolar kurunun farklı olmasından dolayı) Dünya Bankası’nın 2018 raporunda yer alıyor. Nitekim bu sınır daha öncesinde de 1,25 dolar imiş. 

Satın alma gücünün yanı sıra sadece temel beslenme giderleri üzerinden açlık sınırının hesaplanmasında gıda fiyatlarının etkisi olduğu için gıda enflasyonundan, yani gıda fiyatlarının bir önceki yıla göre artışından da bahsetmek gerekiyor. OECD ve TÜİK verileri Aralık 2018’de bir önceki yılın aynı ayına göre gıda enflasyon oranının yüzde 25,1 olduğunu gösteriyor. 

Sonuç olarak Hollanda’da yaklaşık 1 milyon kişinin yoksulluk sınırı ve altında yaşadığı iddiası rakamsal olarak doğru. Ancak ülkelerdeki yoksulluk sınırı değerlendirilirken, gelir seviyesi, nüfus, gelir dağılımı, gıda fiyatları ve uygulanan ekonomi politikaları gibi farklı faktörlerin de akılda tutulması gerekiyor. Yoksulluğu hesaplamanın yöntemi aynı olsa da, satın alma gücü paritesi, hanehalkı harcama anketlerinin hazırlanış yöntemi ve sorulan sorularda dikkate alınan unsurlar da birbirinden farklı olabiliyor. Dünya Bankası’nın görece durumu iyi ülkeler için (orta üst gelir düzeyi) 2018’de farklı pariteler belirlediğini de unutmamak gerekiyor. A Haber’in hazırladığı haberde bu faktörler dışarıda bırakılmış. Daha da önemlisi Hollanda’da yoksulluk azalma eğiliminde. 

Kaynak: ALİCAN ACANERLER
https://teyit.org/