Hollandalı Türkler Ankara'daki fotoğraf sergisinde yaşatıldı

Hollanda Büyükelçisi Marjanne de Kwaasteniet yaptığı konuşmada, “Öncelikle hepize hoş geldiniz diyorum. Bugün “Gurbette Sergisi” için burada bulunmaktayız.

''Gurbette” kelimesinin ne Hollandacada ne de İngilizcede tam bir karşılığı yok. Anladığım kadarıyla ‘Abroad’, yani 'yurtdışında' ve ‘Emotion” duygusu anlamı taşıyor. ‘Emotion’ duygu anlamlarina geliyor. Biliyorsunuz 19 augustos 1964'te  “işçi anlaşması” yapıldı. Bu anlaşma çerçevesinde isçiler kısa bir dönem Hollanda'da kalacaklardı. Ama bir çoğu için bu geçici kalış, uzun süre kalış haline geldi. 50 ıil sonra 2014 yılında, Atlas Kültür Merkezi ve Şahin Yıldırım beyin girişimiyle, birinci nesile vefa borcunu ödemek için Hollanda'da bir çok etkinlik düzenlendi. Etkinliklerden biri olan bu sergi, bugün de “Gurbette” olarak Ankara'ya getirildi.

Elbette Türkiye'den Hollanda'ya giden birinci nesilin yaşamları sanıldığı kadar kolay olmadı. Türkler, ilk yıllarda özellikle ağır işlerde çalıştılar. Bir çoğu bir odayı onlarca kişi ile paylaştılar. Dil sorunu çektilerinden, el kol hareketleri ile iletişim kurmaya çalışıyorlardı. Tabii bir de bunların yanında aile özlemleri vardı. Bu yüzden 1970'li yıllardan sonra da ailelerini Hollanda'ya getirmeye başladılar. Şunu rahatlıkla söleyebiliriz ki, Türkler ve Hollandalılar, 55 yıl içinde çok güzel ilişkiler kurdular. Aradan geçen 55 yıl sonra Türkler, Hollanda'nın önemli bir parçası haline geldiler. Ayrıca, Türkler'in  Hollanda ekonomisine katkıları da ok büyük oldu. Hollanda'da şu anda üçüncü ve dördüncü nesl Türkler'den söz ediyoruz. Bunlar toplumun her alanında temsil ediliyorlar. Hollanda'da şimdilerde Türk kökenli önemli siyasetçilerimiz, işadamlarımız, eğitimde çalışanlar ve diplomatlarımız var. Yeni nesilin eğitim şansı çok daha yüksek ve imkanları ise daha fazla. Şu anda Türkiye'deki Elçiğimizde ikinci ve üçüncü nesil Türkler'den çalışanlarımız var.

Sözlerimi, Şahin Yıldırım beyin nezdinde, Atlas Kültür Merkezi'ine,  “Gurbette” sergisini hazırladıkları ve  Hollanda – Türkiye ilişkilerine katkı sundukları için teşekkür ediyorum.

14 haziran 2019 tarihinde, yani bugün Ali Naili Erdem bey, tam olarak 51 yıl önce  Çalışma Bakanı olarak Hollanda'yı ziyaret etti. 14 Haziran 1968  cuma günü, Hollanda Sosyal İşler Bakanı olan Rolvink tarafindan kabul edildi. Bugün 92 yaşında ve eşiyle birlikte sergimizi ziyaret etiği için kendisine teşekkür ediyoruz.''

Eski Bakan Ali Naili Erdem ise şu konuşmayı yaptı: ''O yıllarda ekonomimiz hiç iyi gitmiyordu. Özellikle Anadolu'dan Avrupa'ya gitmek isteyen  400 bine yakın işçimiz vardı. Avrupa'nın ise bize verdigi kontenjan sayısı 250 bin idi. Hollanda’ya ilk gittiğimde, o zamanki mevkidaşım ile görüşmemde daha fazla işçi almasını ve bizim işçilere de Hollandalı gibi sigortalı ve uzun vadeli işler vermesini söylemiştim.''

Organizasyonun sorumlusu Şahin Yıldırım ise şunları söyledi:

''Bilindiği gibi, Hollanda-Türk İşgücü Anlaşması bundan tam 55 yıl  önce Lahey’de imzalandı. 19 Ağustos 1964’te hayata geçirilen anlaşma ile, ilk dönemde Hollanda’ya yaklaşık 5 bin kişi göç etti. O dönemde memleketlerini arkalarında bırakıp çalışmaya giden Türkler, yıllar içinde burada yeni hayatlar kurdular. 

Zamanın’da “Gastarbeider” yani ‘misafir işçi’ olarak adlandırılan birinci nesil için, süre zarfında 'göçmen' , 'etnik azınlık' ve 'yabancı’ gibi terimler kullanıldıysa da, yarım asır sonra bu terimler yerini ‘Nederlandse Turken’, yani ‘Hollandalı Türkler’ kavramına bıraktı. Kısacası zorlukları ve güzellikleri, inişleri ve çıkışları ile Hollanda’da ‘kollektif’ bir tarihimiz oluştu.

Şimdiki nüfusu 500 bini geçen Hollanda’daki Türkler, ülkedeki en büyük azınlık gurubu oluşturduğu gibi, siyasetten kültüre, araştırmadan işverenine kadar her sektörde temsil ediliyorlar.

Peki ama yarım asırda bu süreç nasıl bu aşamaya geldi?

İşçi göçü anlaşması neden yapıldı?

Birinci nesil Türkler Hollanda’da nereler’de çalıştılar?

Birinci nesil ne tür şartlar içinde yaşamlarını idare ediyorlardı?

Pansiyon hayatları nasıldı?

Birinci nesilin Hollandalı komşuları ile geçimleri nasıldı?

Hollandalı’lar 1960 yıllarında Türkler için neler düşünüyorlardı?

Bunun yanında dil sorunları, aile birleşimi, kültür, spor, siyaset ve inanç ile alakalı benzeri konuların hepsini “GURBETTE” fotoğraf sergisinde derledik. 'Gurbette' fotoğraf sergisinde ziyaretciler, fotoğraflar ve hikayeler eşliğinde bu yarım asırlık ‘kollektif’ tarihimizi görme ve okuma fırsatı bulacaklar.

Hollanda'daki kollektif tarihimize sahip çıkmak ve birinci nesile vefa borcumuzu ödemek için, 2009 yılında çalışmalara başladım. Çok uzun soluklu olan bu maraton, 2012 yılında şekil almaya başladı. Kitap, belgesel ve sergi fikri hamlaştıkça güzelleşiyordu. Konuştuğum herkes bu projeyi merak ediyordu. Çünkü, göçün 50'nci yılı çerçevesinde, daha önce hiç böyle bir çalışma yapılmamıştı.

Hollanda’ya göç hikayemizi ’50 jaar, 50 verhalen’ yani ’50 yilda, 50 hikaeye’ kitabi olarak yayınladım. Birinci nesil Türk ve Hollandalı ile bire bir röportajlar yaptım. Bunlardan en öne çıkan ve geçmiş 50 yıla ışık tutacak  hikâyeleri seçtim ve kitap haline getirdim.

Sergimiz, 2014 yılında işçi göçünün 50'nci yılı çerçevesinde 50 adet fotoğraftan oluşmaktadır. Bu fotoğrafların  25'i Türkiye'nin farklı illerinden gelerek Hollanda’ya yerleşen birinci nesilden, diğer 25'i ise Hollandalılar'ın (işverenler, komşu, öğretmen, tercüman, iş arkadaşları vs.) fotoğraflarından oluşmaktadır. Sergide bu fotoğrafların yanı sıra, kişilere ait hikayelere, geçmiş döneme ait fotoğraflara ve pasaport, mektup gibi kişisel eşyalara yer verilmektedir.

Hollanda'ya göç hikayemizi,  daha önce 'Türkiye Gurbette’ adı altında,  Marmara Üniversitesi ile birlikte İstanbul'da gerçekleştirdik. Bugün de sergimiz Ankara'da.

Hollanda  Büyükelçisi Marjanne de Kwaasniet ve Eski Çalışma Bakanı, Ali Naili Erdem'in de sergi açılışına katılmaları bizim için onur vericidir.

Tarih boyunca hem ekonomik hem de kültürel bir çok alanda ortak paydası olan iki milletin, 19 ağustos 1964 yılında ilişkileri işçi anlaşmasıyla daha bir ivme kazandığını görüyoruz. NItekim şu anda Hollandalı Türkler'in nüfusu 500 bini aşmış durumda ve siyasetten, işadamına, egitimden, memuruna kadar her alanda temsil edilmektedirler. Bizim de ‘GURBETTE’ fotoğraf sergisi ile amacımız, Hollanda’daki kollektif tarihimizi kayıt altına almak ve yeni nesillere aktarmaktır. Nitekim, tarihi unutan bir millet yok olmaya mahkumdur. Bugün bu serginin bu kadar ilgi görmesi, iki ülkenin bir birine verdiği değerden kaynaklanıyor.

Gurbette fotoğraf sergimiz 29 haziran 2019 tarihene kadar Zülfü Livaneli Kültür Merkezi'nde sergilenecektir. Tüm tarih, sanat ve kültür sevenleri  “GURBETTE” fotoğraf sergesini görmeye davet ediyoruz.

İlgi duyanlar, Hollanda- Türkiye ilişkilerinin geçmiş 55 yılına dair tüm konuları,  3 dilde (Ingilizce, Hollandaca ve Türkçe) 29 haziran tarihine kadar, Zülfü Livaneli Kültür Merkezi'nde ziyaret edebilirler.''

İlhan KARAÇAY