TDK İLE HASBİHAL


Türk Dil Kurumuna bir söz söylemek ne haddimize, önce sen kitaplarındaki hatalara bir bakıver demezler mi? Derler.  O zaman şöyle bir dönüp, yirmi beş yılı kontrol etmem gerekir. En azından tartışmaya açmak adına cesur olacağım. Kadim dillerin orijinal tarafı kelimelerin muhtevasıdır. Yani bir kelime hangi anlamları barındırır. Birçoğunuzun tecvit bilgisi olduğunu düşünerek tekrarlayayım, hâlk; yarattı anlamına gelir. Halak ise; traş etti manası taşımaktadır. Telaffuzu da boğaz harfi olarak farklılık içerir. Arapçadan Türkçeye evirilmiş kelimelerde de bu hatalara sıkça rastlanmaktadır. Bu sadece redaksiyon olarak değil kullanım sahası olarak da sorunlu taraflarıyla karşımıza çıkar. Son örnekle yazılı bir söyleşimde “…bilgiye haiz değil.” İfadesine imla kuralı çok iyi olan yetkin bir arkadaş ‘bilgiyi haiz değil.” Olarak düzeltmemi istedi. Tabii ben de bunun araştırması için sayfaları karıştırmaya başladım. TDK da haiz: Bir niteliği taşımak” anlamı taşıyor. Fakat Arapça- Türkçe sözlükte: “Bir şeyin sahibi- malik” anlamında karşılık buluyor.  Durum böyle olunca okura sormak gerekiyor; “bilgiyi haiz değil.” “Bilgiye haiz değil.” Size göre hangisi doğrudur?Aşağıda yorumda yazın lütfen.

Kelime ve kavram konusuna girmişken dikkatimi çeken o ki; aslında sorunumuz Türkçemizin birden fazla lisan ile karışmış olması. Buna bütün orta Asya ülkeleri ve uzak Doğu da dahil. Bugün Kore, Hint, Arap ve Kuzey Türk ülkelerinden gelen anlamları farklı değer bulan kelime ve deyimler var. Altay Dil ailesine mensup olan Türkçe yazım kurallarının bugün olması gereken yönde TDK tarafından yeterince güncellenmediğini ve yetersiz kaldığını düşünüyorum.  Bu sadece kurumsal bir hata da değil. Tarihi bir vakıa olarak karşımıza çıkıyor. Aslında biz yazarların handikabı da budur.

Bir lisanın zengin olup olmadığını şöyle bir teraziye koyalım isterseniz. İlk akla gelen kelimelerin doğurgan olmasıdır. Arapça’da irfan kelimesini ele alalım ve doğurganlığına bir bakalım; mârifet, mârif, arif, tarif, arafe, târuf , ma’ruf, örf gibi sıralamak mümkün. Bir de İrfan kavramının Türkçe olan meali ile doğurganlığına bakalım. Ustalık olarak düşünerek çoğaltırsak; …. Olmuyor. Tarif isminin doğurganlığına bir bakalım isterseniz; tanım, … yine olmuyor. Dolayısıyla edebiyatçıların Arapça ya da Farsça ya da farklı dillerden destek alarak yazdığı metinler zaruriyet dahilinde oluşuyor. Şu son cümlede dahi yarı yarıya Türkçe ses uyumuna uymayan yabancı menşeili kelimeler maalesef var.

Ya da İngilizce olarak bir örnek verelim. Spektrum; Türkçe karşılığı TDK ya göre çeşitlilik olarak açıklanmış. Arapça olarak ‘tayf’ kelimesi ile desteklenmiş bir kelime. Halbuki ne çeşitlilik ne de tayf açılımında olduğu gibi; hayalet, ruh, görüntü tam karşılığı değil. Muhtevası yine oldukça geniş bir yelpazede kendine yer buluyor. Siz spektrum kelimesinin Türkçe ya da Arapça karşılığını kullanarak metni daraltma yoluna gitmeyecekseniz yahut bilimsel bir makale yazmak istiyorsanız ve bu makale hayalet konusu içermiyorsa İngilizce kelimeyi devreden çıkarmanız oldukça tutarsız kalacaktır? Bu liste uzar gider. Türkçemiz, Arapça ya da İngilizce veya başka dillere bağımlı kalmadan ayakta kalabilmeli. Harf inkılabı sorgulaması olasılığında, bu itirazın altında yatan sebepler objektif bir biçimde ele alınabilmeli.

TDK’nın artık yazarların kelime çoğaltma gayretine destek olması ve bu çağda, Tükçe’nin zenginleşmesi adına reform yapması gerekiyor. Ancak bu reform ile geleceğe kültür mirasını taşıyabilir. Ne dersiniz?
Özetle; farklı dillerle zenginleşmiş olan bir metnin okurken mantığı bozulmuyor ve okuyucuya istenilen mesajı taşıyor ise yazar kimseye göre doğrudur. “Bu yanlıştır.” Demek okurun gramer kalıbındaki yargıya göre değişkenlik arz edebilir. Bu sebeple bir kitap alırken önce yazarın zaviyesini bilmek önem taşır.

Yaz tatilinde Türkiye’ye gitmek için manen ve maddi olarak hazırlanmaya gayret ettik. Umutlu ve mutluyuz. İnşallah memleketimizde de mutlulukla karşılanırız. Diğer ülkeleri tercih edenler de olacaktır. Her neresi olursa olsun güneş hepimizin üzerine doğacak. Her birinize güzel bir yaz tatili diliyorum. Yeni sezonda görüşmek üzere. Sağlıcakla kalınız.