ASML’nin Çin’deki Askeri Araştırma Enstitüsüne Bileşen Sattığı Ortaya Çıktı

ASML’nin Çin’deki Askeri Araştırma Enstitüsüne Bileşen Sattığı Ortaya Çıktı

Hollandalı teknoloji şirketi ASML’nin, Çin’deki askeri araştırma kurumlarına kritik bileşenler tedarik ettiği ortaya çıktı. Şirketin ayrıca bir kuantum araştırma enstitüsüne de litografi makinesi gönderdiği belirtiliyor.

Hollanda basınına yansıyan yeni bir araştırma, ASML’nin 2024 yılında Çin’in savunma sanayisiyle bağlantılı kurumlara çip üretiminde kullanılan önemli parçalar sattığını ortaya çıkardı. Belgeler, bu teslimatların ihracat iznine tabi olmayan bileşenler üzerinden yapıldığını gösteriyor.

İhracat kısıtlamalarına rağmen kritik tedarik

Nieuwsuur’un şirket içi kaynaklara dayandırdığı habere göre, ASML geçen yıl Çin’in büyük savunma holdinglerinden CETC’nin bünyesindeki 24. Araştırma Enstitüsü’ne bir çip makinesinin çalışması için gerekli kritik bileşenler sattı. Çin’in füze ve İHA sistemleri için teknoloji geliştiren CETC, Pekin tarafından askeri-endüstriyel grup olarak tanımlanıyor.

Chongqing’de bulunan enstitünün, 2024 yılında ASML’den bir makinenin ince ayarı için gerekli parçaları satın aldığı, kurumun askerî bağlarını gizlemediği ve Çin’in ulusal askeri çip laboratuvarına ev sahipliği yaptığı belirtiliyor.

ASML: “Mevzuata uyuyoruz, değerlendirme hükümetin görevi”

ASML, müşterilerle ilgili sorulara yanıt vermekten kaçınırken, yaptığı açıklamada tüm ulusal ve uluslararası düzenlemelere uyduklarını vurguladı. Şirket, söz konusu parçaların “eski ve genel bileşenler” olduğunu, ihracat lisansı gerektirmediğini ifade etti.

ASML ayrıca, Çin’e satılan makinelerin en gelişmiş çipleri üretmeye uygun olmayan eski teknoloji içerdiğini belirterek, hangi müşterinin ihracat kontrollerine tabi olduğuna karar vermenin hükümetin sorumluluğu olduğunu kaydetti.

Kuantum araştırma enstitüsüne DUV makinesi

Araştırmada, şirketin 2024 yılında Çin’deki bir başka kuruma, Shenzhen Uluslararası Kuantum Akademisi’ne “Derin UV litografi makinesi” (DUV) sattığı da belirlendi. MIVD, Çin’in kuantum teknolojileri geliştirmesinin ulusal güvenlik açısından ciddi riskler taşıdığı konusunda uzun süredir uyarıyor.

Kuantum algılama teknolojisinin, özellikle denizaltıların tespit edilmesi gibi askerî uygulamalarda kullanılabileceği belirtiliyor. Ancak makinenin hangi model olduğu ve ihracat için önceden izin gerekip gerekmediği konusunda hem ASML hem de Dışişleri Bakanlığı yorum yapmıyor.

Bakanlık: “Her yüksek teknoloji ürünü lisans gerektirmez”

Hollanda Dışişleri Bakanlığı, Çin savunma sanayisine yapılan ihracatı prensipte istenmeyen olarak tanımlasa da, tüm bileşenlerin ihracat kontrolüne tabi olmadığını belirtiyor. Bakanlık, yalnızca stratejik öneme sahip bileşenler için lisans gerektiğini, diğerlerinin firmalar tarafından serbestçe ihraç edilebildiğini ifade etti.

Güvenlik makamları ise Çin’in hem Hollanda’nın ekonomik güvenliği hem de küresel askeri teknoloji dengesi açısından yüksek risk oluşturduğunu yıllardır vurguluyor.

Uzmanlar: “Parçalar makinenin çalışması için kritik”

Nieuwsuur’un danıştığı dört bağımsız uzman, ASML’nin sattığı bileşenlerin çip makineleri için kritik olduğunu teyit etti. Çin teknolojisi üzerine çalışan uzman Judith Huismans, hükümetin bu tip parçaların ihracatı konusunda yeterli bilgi sahibi olmamasının zor olduğunu söyledi ve “genel bir ihracat kısıtlaması” ihtimaline dikkat çekti.

ABD yaptırımları altındaki şirketler de müşteri

Araştırma, ASML’nin 2024’te ürün sattığı Çinli şirketler arasında ABD yaptırım listesinde bulunan bazı çip üreticilerinin de yer aldığını ortaya koyuyor. GTA Semiconductor, Si En (Qingdao) ve SMIC’e bağlı SMBC, Çin ordusuyla ilişkili tedarik zincirlerine dahil oldukları için Washington tarafından kara listeye alınmış durumda.

ASML’nin bu şirketlerle yaptığı ticaretin hangi ürünleri kapsadığı ise kamuoyuna açıklanmadı.

©TURKINFO.NL