6 Milyon Hane Yardım Alıyor
Hollanda’da yaklaşık altı milyon hane, çocuk yardımı, kira yardımı, sağlık yardımı veya kreş desteği gibi bir veya birden fazla yardım alıyor. Bu yardımların yıllık ortalama tutarı kişi başı 3.333 euro. Devlet bu kapsamda yılda yaklaşık 20 milyar euro harcıyor.
Seçim sürecinde siyasi partiler, yardım sistemine yönelik fikirlerini ortaya koyuyor. Sistemin hata yapmaya çok açık olması nedeniyle birçok kişi devlete geri ödeme yapmak zorunda kalıyor. Ayrıca, bireylerin gelirleri arttıkça yardım miktarının düşmesi, daha fazla çalışmanın ekonomik olarak karşılıksız kalmasına yol açabiliyor.
Yardımlar Yerine Temel Gelir mi Geliyor?
Büyük partilerden GroenLinks-PvdA, VVD ve D66 uzun vadede bu sistemden tamamen kurtulmak istiyor. Küçük partilerden ChristenUnie ve Volt ise temel gelir gibi daha radikal reformlar öneriyor. CDA ise daha az gelir bağımlı destek planlarıyla daha temkinli bir yaklaşım sergiliyor.
GL-PvdA ve D66, asgari ücretin ve sosyal yardım tutarlarının artırılmasını öneriyor. Böylece birçok kişi için yardım almaya gerek kalmaması hedefleniyor. VVD ise gelir desteklerine üst sınır getirilmesini savunarak çalışmanın daha cazip hale getirilmesini amaçlıyor. PVV ise yardım sisteminin geleceğine dair bir politika sunmuyor.
Basitleştirilmiş Bir Sistem Mümkün mü?
Seçim bildirgelerinde çok sayıda öneri yer alırken, somut ayrıntılar oldukça az. En radikal öneri ise temel gelir modeli. Bu modelde, her bireye sabit bir aylık ödeme yapılması öngörülüyor. Gelir, aile yapısı veya mal varlığına bakılmaksızın herkese aynı miktar ödeniyor. Böylece daha fazla çalışmak her zaman avantajlı hale geliyor ve sistem daha öngörülebilir bir yapıya kavuşuyor.
Ancak herkesin böyle bir ödemeye ihtiyacı olup olmadığı da sorgulanıyor. Ekonomist ve filozof Huub Brouwer, “Yardımları kaldırmak ya da sadeleştirmek, hataları azaltabilir. Ancak bu durum kişiye özel çözümleri zorlaştırır,” diyor.
2023 yılında Kamu Ekonomisi Enstitüsü (IPE), mevcut yardım sisteminin yerine geçebilecek bir temel gelir modeli önerdi. Bu öneriye göre, herkes için 315 euro, yetişkinler için ek 110 euro, çocuklar için 250 euro ve yalnız ebeveynler için 320 euro aylık ödeme yapılması planlanıyor. Ayrıca, çocuk bakımının neredeyse tamamen ücretsiz olması hedefleniyor.
Bu modelde sosyal yardım sistemi korunuyor, çünkü temel ödemeler geçinmek için yeterli değil. Asgari ücretin ve sosyal yardımların artırılmasıyla, kişilerin bu ödemelere daha az ihtiyaç duyması amaçlanıyor.
Ekonomist Brouwer da asgari ücret artışını destekliyor. “Bu, toplumdaki ilişkisel eşitlik açısından önemli. Sürekli yardım talep eden gruplar, bağımlı hale geliyor,” diyor.
Adalet Anlayışında Çelişkiler
IPE araştırmacılarına göre, politikacılar adalet konusunda çelişkili iki görüş arasında sıkışıp kalmış durumda: İlki, daha fazla çalışan kişilerin gelirlerinin azalmasını adaletsiz buluyor. İkincisi ise yüksek gelirli ailelerin yardıma ihtiyaç duymadığı görüşü. Ancak gelir arttıkça yardımların kesilmesi, birinci görüşle çelişiyor.
IPE'den ekonomist Jasper J. van Dijk, yardımların gelirle ilişkilendirilmemesi durumunda sistemin çok daha basit hale geleceğini söylüyor. Örneğin, yalnız yaşayan bir cerrah ile yalnız bir market çalışanı aynı ödemeyi alabilir. Ancak belirli bir mal varlığı sınırını aşan haneler bu ödemelerden muaf tutulabilir.
Gelir politikalarını yönlendirmek isteyen siyaset için IPE, sekiz kademeli bir vergi sistemi öneriyor. Bu şekilde mevcut karmaşık vergi indirimlerine ihtiyaç kalmayabilir.
Daha Fazla Çalışmak, Daha Fazla Kazandırmalı
Mevcut vergi sistemi, çok sayıda yardım ve kural içerdiği için özellikle düşük gelirli kesimler için daha fazla çalışmanın maddi karşılığı sınırlı kalabiliyor. Gelir arttıkça yardımlar kesiliyor ve net kazanç düşebiliyor.
Minimum ücret ile ortalama gelir arası gruplarda, bazı haneler kazandıkları her 1 eurodan yalnızca 20 cent elde tutabiliyor. Çoğu kişi ise her ek 1 eurodan en az 50 cent kazanıyor.
Siyasi partiler, insanların daha fazla çalışmasını teşvik etmek istiyor. Ancak araştırmalar, çalışanların bu tür maddi teşviklere sınırlı düzeyde tepki verdiğini gösteriyor.
©TURKİNFO.NL
Yorumlar
Kalan Karakter: